آرتروز زانو، علائم و درمان آن

آرتروز زانو چیست؟

استئوآرتریت که به عنوان آرتروز زانو شناخته می شود به معنایی ساییدگی مفصل است. در این بیماری فضای بین مفاصل یا همان غضروف ها دچار فرسایش می شود. بنابراین امکان جذب نیروهای وارد شده توسط غضروف ها وجود ندارد و در نتیجه درد یا ورم زانو، سفت شدن زانو، کاهش حرکات مفصل و در برخی موارد تشکیل استخوان اضافی در محل زانو و صدا دادن آن  رخ میدهد. از علائم اولیه ی آرتروز میتوان به درد، تورم و سفتی اشاره نمود. هر مفصلی که در بدن وجود دارد ممکن است تخت تاثیر این بیماری قرار بگیرد اما در زانو بسیار شایع است. افرادی که به آرتروز مبتلا هستند در انجام کارهای روزمره مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها (هر عملی که نیاز به خم شدن زانو دارد) دچار مشکل میشوند. عموما این بیماری اغلب در افراد بزرگسال رخ میدهد، اما در برخی موارد و اشکال آن، در کودکان نیز مشاهده شده است. آرتروز یک بیماری پیش‌رونده است که معمولا پس از سنین میانسالی خود را بروز می‌دهد.

علائم بیماری آرتروز

• افزایش تدریجی میزان درد زانو

به طور معمول و در بیشتر افراد درد های زانو به تدریج شروع میشود و به مرور شدید تر میشود. گرچه در برخی موارد نیز این دردها به صورت ناگهانی و بدون سابقه قبلی بروز میدهند. این دردها هنگامی که فرد پس از مدتی سکون و عدم فعالیت شروع به فعالیت میکند نمایان میشوند؛ به طور مثال در هنگام صبح. علاوه بر این در زمان بالا رفتن از پله ها، راه رفتن در سطوح صاف، برخاستن پس از نشستن طولانی مدت دردهای آرتروز بروز میدهند. برخی افراد نیز در هنگام خواب از درد شدید زانو بیدار میشوند. دردهای ناشی از آرتروز ممکن است برای مدتی ثابت باشد و پس از چند سال دوباره شروع شده و پیشرفت نماید. همچنین این دردها ممکن است تدریجی و یا سریع و در زمان کوتاه پیشرفت کند.

اغلب هوای سرد، استرس و فعالیت شدید دردهای آرتروز یا افزایش میدهند. دردهای آرتروز زانو شباهت زیادی به روماتوئید آرتریتیس یا روماتیسم دارد، بنابراین برای تشخیص دقیق و به موقع باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.

• ورم زانو

از دیگر علائم آرتروز زانو تجمع مایعاتی در زانو میباشد که موجب باد کردن و ورم آن میشود. ورم زانویی که در اثر آرتروز رخ میدهد معمولا پس از مدتی عدم تحرک ( به عنوان مثال در هنگام صبح و پس از بیدار شدن) افزایش می یابد. لازم به ذکر است این علامت بین آرتروز زانو و روماتیسم مشترک است.

• قفل شدن زانو 

قفل شدن زانو به معنای این است که نمیتوان زانو را به راحتی خم یا باز کرد. پس از گذشت زمان و افزایش آسیب های زانو، ساختار های پایدار کننده زانو تخریب شده و در نتیجه فرد مبتلا دچار قفل شدن زانو میشود.

• صدا دادن زانو

بر اثر تخریب ساختارهای غضروفی زانو که سبب تسهیل حرکت زانو میشود، در هنگام باز یا بسته کردن زانو صدا میدهد. نکته ی حائز اهمیت در ارتباط با صدا دادن زانو این است که در صورتی که صدا دادن همراه با درد باشد از علائم آرتروز است، زیرا ساختار غضروفی از بین رفته و استخوان ها روی هم سابیده میشوند.

• کاهش بازه ی حرکت زانو

به دلیل آسیب های وارد شده به زانو ممکن است زانو به راحتی باز یا بسته نشود و در نتیجه نشست و برخاست برای فرد مبتلا مشکل شود.

• تغییر شکل زانو

در اثر آرتروز عضلات اطراف زانو ممکن است ضعیف شده و فرو رفته شوند. در برخی موارد نیز ممکن است زاویه ی دو زانو نسبت به هم تغییر کند. برخی از مشکلات قابل تشخیص نیستند و تنها با تصویربرداری اشعه ایکس مشخص میشوند. از جمله ی این آسیب ها میتوان به تخریب زانو و کاهش فضای مفصلی اشاره نمود.

درمان آرتروز زانو

برای درمان آرتروز سه رویکرد اصلی وجود دارد که شامل تغییر سبک زندگی، استفاده از داروها وجراحی میشود. با تغییر سبک زندگی اگرچه نمیتوان آسیب های وارده به مفصل را بازسازی کرد اما میتوان سرعت تخریب آن و پیشرفت آرتروز را کاهش داد. این تغییرات شامل موارد زیر میشود:

• • کاهش وزن در افرادی که دچار اضافه وزن هستند
  • محافظت از زانو با: خودداری از نشستن طولانی مدت، استفاده از کفش های طبی استاندارد، استفاده از آتل و یا عصا و زانو بند های ارتوپدی در صورت نیاز
  • رژیم غذایی مناسب
  • ورزش و تمرینات مناسب و استاندارد برای تقویت عضلات مرتبط با زانو
  • فیزیوتراپی
  • استفاده از کمپرس آب سرد و گرم برای کاهش التهاب
  • استفاده از داروها جهت درمان آرتروز زانو: در صورتی که آرتروز زانو ناشی از بیماری روماتیسم باشد داروهای تجویزشده تخصصی‌تر هستند اما در آرتروز معمول (استئوآرتریت) از داروهای ضد التهاب، انواع مسکّن‌ها، داروهایی تزریقی به زانو که شامل کورتیکواستروئیدها هستند و نیز DMARDs بصورت رایج استفاده می‌شود.
  • جراحی برای درمان آرتروز زانو: در صورتی که روش‌های غیرتهاجمی بیان‌شده پاسخگوی نیاز فرد نباشند و فرد نتواند زندگی معمول خود را پی بگیرد از جراحی استفاده می‌شود. جراحی‌های استفاده‌شده برای زانو شامل موارد زیر هستند:
    • آرتروسکوپی زانو که برای ترمیم منیسک زانو یا آسیب کشکک زانو به کار می‌رود
    • استئوتومی زانو که برای بهبود مشکلات ساختاری و شکل نامناسب استخوان‌ها (پای پرانتزی یا ضربدری) به کار می‌روند.
    • جراحی تعویض مفصل زانو که در طی آن ساختارهای مصنوعی جایگزین بخش‌های طبیعی و آسیب‌دیده‌ی زانو می‌شوند.